Mijn jeugd: Mijn Jeugd

Westerpark

De voorloper van het Westerpark

Dit zijn allemaal straten en wateren die in 1857 nog niet bestonden. Er was hier toen een totaal andere gebiedsindeling dan we nu kennen.

____________ = globale contouren van het Wester- of Haarlemmerplantsoen

Het westerpark maakt - ook al ligt het aan de andere kant van de spoorlijn - een belangrijk deel uit van de Spaarndammerbuurt.
Het is groene long tusen de Staatsliedenbuurt en de Spaarndammerbuurt.
Vele bewoners van de Spaarndammerbuurt zoeken hier hun vertier.
Wat meespeeld is de herrinering van de jeugd aanb het gebouwtje tussen de spoordijk en het Westerpark. De Gemeentelijke Geneeskunde en Gezondheidsdient was daarin gevestigd of beter bekend de schoolarts en de schooltandarts. Aan met name de schooltandarts zullen vele nare herinneringen hebben.
Het Westerpark dateerd van 1891. Met de aanleg werd in 1886 een aanvang genomen.

Het ontstaan van het Westerpark.

Het eerste stadspark

Een lang gekoesterde wens van Amsterdam is de aanleg van een mooi park. De oude stad is vervuild en veel stadsbewoners halen regelmatig een frisse neus buiten de stad. De stadswal aan de buitensingel met zijn prachtige uitzicht over het IJ op de Zaanstreek, Waterland en de Zuiderzee is een geliefde plek om uit te waaien. Vandaar dat de schans tussen het blauwhoofd en de nieuwe Willemspoort als een ideale plek wordt gezien voor een park.

De directeur van de Hortus Botanicus stelt in februari 1843 voor om van de hele westelijke stadsvest een plantsoen te maken. Het gemeentebestuur vindt de kosten echter te hoog, temeer daar een van de bolwerken helemaal hersteld moet worden. Dus wordt in 1845 alleen aan weerszijden van de Willemspoort een park aangelegd, het eerste stadspark. Nadat het park een paar jaar later tot het Blauwhoofd is uitgebreid, komt het bekend te staan als het Haarlemmer- of Westerplantsoen.

Het nieuwe park wordt enthousiast gebruikt, vooral ’s zomers als er ook theater-voorstellingen gehouden worden. Het dorstige publiek kan zich laven in de uitspanning Welgelegen, op het bolwerk de Bogt midden in het park. Welgelegen heeft een lommerrijke tuin en een muziektempel waar vaak uitvoeringen gehouden worden.

Omdat de spoorlijn doorgetrokken en het Westerkanaal verlegd moet worden is het plantsoen geen lang leven beschoren. De heer M. Kalff is hier niet erg over te spreken en schrijft in 1878: “Ons prachtige Haarlemmerplantsoen, met zijn schilderachtige heuvel, heerlijke wandeldreven en lommerrijke bosjes, helaas ten enenmale verwoest, doorsneden door het Westerkanaal.”

Maar er komt een nieuw park voor in de plaats op het wigvormige stuk grond tussen de spoorlijnen en de Haarlemmertrekvaart. Aangezien dit terrein nergens anders geschikt voor is en aansluit op de Westerbegraafplaats is de bestemming als park ideaal.

Zo ontstaat het Westerpark. Het park van vijf en half hectare wordt eveneens in de Engelse landschapsstijl aangelegd, zodat de bezoeker het gevoel heeft echt buiten te zijn. Er is een lange oprijlaan en tussen de verspreide bossages liggen een kinderspeelplaats en een grote vijver. Er is ook een cricketveld. Dit ondanks bezwaren van een raadslid dat deze sport maar duur en elitair vindt. Toch is de sport vooral onder scholieren populairder dan hij denkt. De latere minister-president Willem Drees, wiens geboortehuis op het Haarlemmerplein staat, zal hier in zijn jonge jaren nog menig potje cricket spelen.

Het park zou eigenlijk tien hectare worden maar vanwege de gasfabriek wordt dat tot bijna de helft teruggebracht. Opvallend genoeg heeft geen enkel raadslid moeite mee en de voordracht van B. & W. voor de aanleg van het park wordt op 22 december 1886 zonder hoofdelijke stemming aangenomen.

Omdat de onderhandelingen met de spoorwegen over een spoorverbinding via de Haarlemmerweg naar de vuilnisbelt lang duren wordt er pas in 1890 begonnen met de ophoging van de grond en de aanleg van de paden. In 1891 wordt het park opengesteld. Het is alleen overdag open. Een parkwachter ziet er op toe dat iedereen zich aan de strenge regels houdt. Zo is fietsen verboden, evenals het betreden van groen. ’s Nachts wordt het hek gesloten om onverlaten buiten te houden.

De enige bebouwing in het park is een eenvoudig gebouwtje van de Geneeskundige Armenzorg, de voorloper van de Gemeentelijke Geneeskundige en Gezondheisdienst (GG&GD). Minder draagkrachtige Amsterdammers kunnen in deze gezonde omgeving bij een dokter of een wijkverpleegkundige terecht. Op recept zijn gratis medicijnen af te halen en af en toe worden ‘versterkende middelen’ als vlees en melk voorgeschreven, zij het voor maximaal één week. Vanwege de verhoging van het spoor wordt dit gebouwtje begin jaren twintig gesloopt en komt er een gebouw met meer zittingslokalen voor terug.